Kiedy robić badania poziomu prolaktyny?

0
3908
Kiedy robić badania poziomu prolaktyny?

Badanie stężenia prolaktyny wykonuje się w diagnostyce wielu chorób i zaburzeń. Lekarz może zlecić je w przypadku nieregularnych miesiączek (lub ich braku) oraz w celu ustalenia przyczyn niepłodności. Poziom hormonu oznacza się przy mlekotoku, mastopatii (zwyrodnieniu włóknisto-torbielowatym gruczołu sutkowego), umiarkowanym hirsutyzmie (nadmiernym owłosieniu typu męskiego), zespole napięcia miesiączkowego i podczas nadmiernego przybierania na wadze. U kobiet z nadmiarem prolaktyny obserwuje się skłonność do zaburzeń depresyjnych, reakcji lękowych i nadpobudliwości. W takiej sytuacji zwiększa się też ryzyko rozwoju osteoporozy i miażdżycy. U mężczyzn dochodzi przede wszystkim do obniżenia libido i problemów z erekcją. (1)

Prolaktyna – hormon przysadki

Za syntetyzowanie i wydzielanie prolaktyny odpowiada przedni płat przysadki mózgowej. Procesy wytwarzania hormonu są warunkowane przez szereg czynników, m.in. płeć, wiek, rytm dobowy czy faza cyklu miesięcznego. Wyższy poziom prolaktyny (prawidłowo) występuje u kobie w ciąży i matek karmiących. (2) Poza tym jego większe stężenia obserwuje się w sytuacjach stresowych, podczas wysiłku fizycznego, a także aktywności seksualnej (drażnienia brodawek sutkowych). Wydzielanie prolaktyny zwiększa się w czasie snu – zwłaszcza między godziną 3 a 5 rano. (1) Jeśli chcesz zgłębić temat, powinnaś przejrzeć porady na portalu ADAMED.EXPERT.

Niedobór prolaktyny trudno wykryć, ponieważ stan (wyłączając kobiety ciężarne i w okresie laktacji) nie daje właściwe żadnych objawów klinicznych. (2) Jednak u matek po porodzie w przypadku braku hormonu nie występuje laktacja. Problemy tego rodzaju mogą wynikać z niedoczynności przysadki. (3)

Nadmiar prolaktyny – objawy (4)

Najczęściej rozpoznaje się przypadki hiperprolaktynemii, w których dochodzi do podwyższenia poziomu prolaktyny we krwi. Zasadnicze zadanie prolaktyny polega na pobudzaniu wydzielania mleka po porodzie, ale hormon ten oddziałuje też na czynność gonad i hormonów płciowych (zarówno u kobiet, jak u mężczyzn).

Czasem za wyższymi wartościami prolaktyny stoi choroba, np. guz prolaktynowy (prolactinoma) – czyli gruczolak przysadki mózgowej. Zwykle zmiany bywają małe i łagodne – najczęściej to mikrogruczolaki o średnicy poniżej 1 centymetra. Gdy średnica guza osiąga rozmiary powyżej 1 centymetra, są to tzw. makrogruczolaki.

Czasem przyczyn hiperprolaktynemii szukać należy w niedoczynności tarczycy, niewydolności nerek lub wątroby, półpaścu lub urazie klatki piersiowej. Na wyższe stężenia prolaktyny wpływają również niektóre leki stosowane np. w leczeniu nadciśnienia tętniczego, depresji, alergii.

Czy to guz prolaktynowy? (4)

Guz prolaktynowy wiąże się z nadmiarem prolaktyny w organizmie i jego objawy zależą właśnie od stężenia hormonu.

Wysoki poziom hormonu może zaburzać pracę gonad i spowodować niedoczynność jajników lub jąder. U pań w okresie przedmenopauzalnym występują nieregularne miesiączki, niepłodność i odwapnienie kości. Stan skutkuje też mlekotokiem u kobiet, które nie karmią i nie spodziewają się potomstwa. Zdarza się, że konsekwencją znacznej hiperprolaktynemii są dolegliwości charakterystyczne dla menopauzy (jak uderzenia gorąca lub uczucie suchości w pochwie).

Mężczyźni w takich przypadkach obserwują zmniejszenie masy mięśniowej, obniżenie libido i zaburzenia erekcji. U panów może także wystąpić niepłodność i osteoporoza. Duże guzy (makrogruczolaki) czasem prowadzą do bólów głowy i zaburzeń widzenia.

1. Tkaczuk-Włach J, Sobstyl M, Chołubek-Robak D. et. al. Hiperprolaktynemia. Przegląd Menopauzalny 2009; 2: 112-115
2. Ziołkowska A, Rzewuska M. Hiperprolaktynemia poneuroleptyczna – przegląd piśmiennictwa. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2001; 1: 72-85
3. Bednarczuk T, Guranowska A. Niedoczynność przysadki. http://www.mp.pl/pacjent/choroby/78201,niedoczynnosc-przysadki Data dostępu: 23.11.2016
4. Bednarczuk T, Guranowska A. Hiperprolaktynemia i guz prolaktynowy. http://www.mp.pl/pacjent/choroby/77749,hiperprolaktynemia-i-guz-prolaktynowy Data dostępu: 23.11.2016

[Głosów:2    Średnia:3/5]